5 vragen over arbeidsmarktdiscriminatie

Het mag niet en toch gebeurt het: arbeidsmarktdiscriminatie. Denk bijvoorbeeld aan een zwangere vrouw die niet wordt aangenomen. Of aan het feit dat iemand met een Nederlandse achternaam vaker uitgenodigd wordt voor een sollicitatiegesprek dan iemand met een Marokkaanse achternaam. 5 vragen over dit thema aan Nurcan Günes, onderzoeker bij Den Haag Meldt.

1. Wat is arbeidsmarktdiscriminatie?

“Discriminatie is het ongelijk behandelen van personen of groepen op basis van bepaalde kenmerken die in de situatie zelf niet belangrijk zijn. Discriminatie op het werk kan bijvoorbeeld voorkomen tijdens het solliciteren, bij eventuele promoties, bij ontslagrondes, bij het vaststellen van het salaris, of tijdens het werk zelf. Kortom: als een medewerker of sollicitant onterecht anders behandeld wordt door een leidinggevende of een collega, dan spreken we van arbeidsmarktdiscriminatie. Niet alleen werkgevers, maar ook intermediairs, zoals uitzendbureaus, detacheringsbureaus of bemiddelingsbureaus moeten zich houden aan de wet en mogen dus niet discrimineren.

In de praktijk krijgen wij bijvoorbeeld melding van iemand die niet in aanmerking komt voor een stageplek, een baan, niet doorstroomt naar een hogere functie, of op de werkvloer anders wordt behandeld, dan wel wordt achtergesteld vanwege bepaalde persoonlijke kenmerken. Ook maak ik bijvoorbeeld mee dat vrouwen geen baan krijgen omdat ze zwanger zijn, of omdat zij een andere kleur hebben, een buitenlandse naam hebben, maar ook omdat ze een bepaalde leeftijd hebben. Daarnaast zie ik dat vrouwen lager worden beloond dan hun mannelijke collega in dezelfde functie. Lagere beloning voor dezelfde functie komt ook voor bij werknemers van niet-Nederlandse afkomst.

Verder zie ik dat sollicitanten tijdens de sollicitatieprocedure of werknemers op de werkvloer discriminerend worden toegesproken. Collega’s of leidinggevenden maken dan opmerkingen die zij grappig vinden, maar die de betrokken werknemer als zeer kwetsend of denigrerend ervaart. Of iets discriminatie is, wordt bepaald door het effect van de grap op de ander. Het doet er niet toe wat degene die de grap maakt bedoelt. Belangrijk hierbij is om discriminatie te herkennen en aan te pakken.”

2. Hoe groot is dit probleem in Den Haag?

“De cijfers in het jaarverslag van Den Haag Meldt laten zien dat discriminatie op de arbeidsmarkt een van de meest voorkomende vormen van discriminatie is in Den Haag. Bijna een kwart van de klachten gaat hierover. In vergelijking met 2021 is vorig jaar het aantal meldingen over arbeidsmarktdiscriminatie met 34% gestegen. We weten ook dat deze vorm van discriminatie vooral op de werkvloer gebeurt. Maar ook bij werving en selectie zien we dat er in Den Haag vaak wordt gediscrimineerd. Het probleem is waarschijnlijk veel groter dan de cijfers tonen, want wij zien als Den Haag Meldt echt maar het topje van de ijsberg

Er zijn verschillende initiatieven vanuit de overheid om arbeidsmarktdiscriminatie te bestrijden. Zo is er een wetsvoorstel in de maak, de Wet toezicht gelijke kansen bij werving en selectie. In deze wet wordt vastgelegd dat werkgevers een werkwijze opstellen waarin wordt aangegeven hoe de organisatie werving en selectie aanpakt en hoe verboden onderscheid voorkomen wordt.”

3. Hoe herken je arbeidsmarktdiscriminatie?

“Het is niet altijd makkelijk om discriminatie te herkennen. Discriminatie kent twee vormen: directe en indirecte discriminatie. Wanneer een werkgever of een uitzendbureau zegt: ‘Sorry, wij willen liever een Nederlander of een man in dienst’, dan spreken we van directe discriminatie. Een ander voorbeeld is de reactie: ‘Je gaat binnenkort met zwangerschapsverlof, we willen liever iemand aannemen die de continuïteit kan waarborgen’.

Maar vaker gebeurt discriminatie indirect. Dan gaat het om handelingen of procedures die normaal lijken, maar waar toch onterecht mensen worden uitgesloten. Denk bijvoorbeeld aan een werkgever die eisen formuleert voor een vacature die niet echt nodig zijn voor het uitvoeren van die functie. Of je wordt helemaal niet uitgenodigd als ze je naam op je CV zien, of je foto waarop je met een hoofddoek staat. Deze vorm van indirecte discriminatie is lastig te herkennen.”

4. Hoe kan het dat dit nog steeds gebeurt?

“Discriminatie is een hardnekkig probleem, arbeidsmarktdiscriminatie dus ook. Ik denk niet dat discriminatie ooit volledig verdwijnt. Maar we moeten ons wel bewust zijn dat discriminatie heel vaak gebeurt op de arbeidsmarkt en dat dit écht niet kan en niet mag! Aandacht besteden aan wat discriminatie is en wat wel of niet mag, kan ervoor zorgen dat dat iedereen die op de arbeidsmarkt actief is hierover nadenkt en misschien zelfs anders gaat handelen.”

5. Wat kun je ertegen doen?

“Je kunt natuurlijk zelf de werkgever of het uitzendbureau benaderen en vragen waarom je de baan niet hebt gekregen, of waarom je minder verdient dan je mannelijke collega. Maar nog beter is het om een melding maken bij Den Haag Meldt. Dan maak je het probleem zichtbaar. Dan weten ook wij wat er binnen de gemeente speelt en sta je niet alleen. Wij helpen je verder en zoeken het samen met jou uit. Ook als je twijfelt of het daadwerkelijk discriminatie is wat jij hebt meegemaakt. We bieden altijd een luisterend oor.

Wij onderzoeken wat er moet gebeuren. Soms is dat alleen registeren, andere keren doen we bijvoorbeeld navraag bij de werkgever waarom jij de baan niet hebt gekregen en geven we voorlichting. Soms organiseren we een bemiddelend gesprek. We kunnen je klacht ook voorleggen aan het College voor de Rechten van de Mens. We doen nooit iets wat jij niet wilt. Alleen al door een melding te doen, draag je bij aan een betere toekomst voor sollicitanten, stagiaires en werknemers.”

Heb jij te maken gehad met arbeidsmarktdiscriminatie of zie je het in jouw omgeving? Wil je een luisterend oor of stappen ondernemen? Meld discriminatie online, kom naar ons spreekuur of neem contact op.